خشونت علیه زنان بسیار رایج است و در شرایط اضطراریِ عمومی، مثل دورۀ بحران کرونا، خشونتِ خانگی و خشونت علیهِ زنان (و فرزندان‌شان) بیشتر می‌شود. درواقع، معضلِ خشونتِ خانگی جزو تهدیدهای جهانی برای سلامتِ عمومی و سلامت زنان محسوب می‌شود. رایج‌ترین نوعِ آن، خشونتِ همسر (یا شوهر) است. در سطحِ دنیا، 1 نفر از هر 3 زن در طول زندگیِ خود خشونتِ جسمی و\یا جنسی توسط همسر یا شخصی دیگر را تجربه کرده است. در همۀ انواع شرایطِ اضطراری، ازجمله همه‌گیری‌ها، معمولا خشونت علیه زنان افزایش می‌یابد. زنان مسن‌تر و زنانِ معلول جسمی هم از این مخاطرات در امان نیستند. زنانِ تبعیدی و پناهنده، و زنانی که در مناطقِ جنگ‌زده زندگی می‌کنند، خصوصا آسیب‌پذیرترند. گزارش‌ها حاکی‌ست که بعد از بروز کووید– 19 در جهان، خشونت خانگی در کشورهای مختلف ازجمله چین، بریتانیا، و آمریکا افزایش داشته است. تاثیر این خشونت بر سلامتِ زنان و کودکان همواره قابل‌توجه بوده است. خشونت علیه زنان ممکن است منجربه صدمات جسمی، روحی، جنسی، و بارداریِ ناخواسته شود.
نقش شیوع کرونا در افزایش خشونت علیه زنان
عواملی مثل استرس (فشار روانی)، قطعِ روابطِ اجتماعی، کاهش حمایت اطرافیان، و کاهش دسترسی به خدمات اجتماعیْ همه و همه می‌تواند منجربه افزایش خشونت علیه زنان شود. با اجرای قرنطینۀ خانگی، مردم تشویق می‌شوند در خانه بمانند و همین وضعیتْ خطرِ رفتارهای خشونت‌آمیزِ همسران را افزایش می‌دهد. در زمانِ همه‌گیری‌ها، بار سنگینِ مراقبت و پرستاری عمدتا بر شانۀ زنان سنگینی می‌کند. تعطیلیِ مدارس و مراقبتِ اضافی از کودکانْ فشار جسمی و روانی را بیشتر می‌کند. کاهش زمان کار، که شامل کارِ زنانِ شاغل هم می‌شود، تامین نیازهای اساسی را برای آن‌ها مشکل می‌کند. شوهرانِ بدرفتار ممکن است با سوءاستفاده از شرایط قرنطینه و اوضاعِ مالی، دسترسیِ همسران‌شان را به ملزومات زندگی ازجمله اقلام بهداشتی محدود کنند. در این شرایط، دسترسیِ زنان به اقلام بهداشتیِ ضروری مثل داروهای کنترلِ بارداری محدود می‌شود.
نکاتی برای زنان و اعضای خانواده
توجه کنید که انزوای اجتماعی و قرنطینه، بر رفاهِ روانیِ شما و خانوادۀتان تاثیر می‌گذارد. تا جای ممکن از استرس خودتان بکاهید؛ برای این‌کار: اطلاعات را از منابع معتبر دریافت کنید. مدتِ گوش‌دادن به اخبار را کم کنید (مثلا 1 یا دوبار در روز به‌جای هر ساعت). با دوستان و فامیل ازطریقِ تلفن یا اینترنت تماس داشته باشید و با آن‌ها درددل کنید و درصورتِ لزوم از آن‌ها کمک بگیرید. خوب بخوابید و برای حفظِ تحرکِ جسمیْ از کارهای روزمره غافل نشوید. برای کاهش عواطف منفی و استرس از تمرینات آرامبخش ـــ مثل تنفس عمیق، مدیتیشن و امثال این ـــ استفاده کنید.
زنانی که درمعرض خشونت هستند، برای حفظِ سلامت و جان خود و فرزندان‌شان در مواقعِ بروزِ خشونت، باید آمادۀ ترکِ خانه یا محل باشند: شمارۀ تلفنِ دوستان و اطرافیانی که مایل به کمک هستند را همراه داشته باشید و در صورت لزوم به ترک خانه، اقلامی چون پولِ نقد، مدارکِ شناسایی، و داروهای احتمالی و لباسْ همراهِ خود داشته باشید. همچنین آدرسِ اماکنی چون شفاخانه، اورژانس اجتماعی، پولیس را با خود داشته باشید؛ این اطلاعات را درمعرض دید همسر و خانواده قرار ندهید. ازقبلْ اطلاعاتِ لازم را کسب کنید و برای ترکِ خانه و رفتن به مکانِ امن برنامه‌ریزی کنید.
رسیدگی به معضل خشونت علیه زنان در دوران کرونا
ریسکِ خشونت علیه زنان و فرزندان‌شان در دورۀ همه‌گیریِ فعلیِ کرونا بالاست و نباید از آن غافل شد؛ نظام صحی می‌تواند نقش مهمی در ارائۀ خدمات حیاتی به زنانِ قربانیِ خشونت در دورۀ همه‌گیری بازی کند، و هرچند کووید– 19 بار سنگینی بر نظامِ صحیِ کشورها و کارکنان حوزۀ سلامت تحمیل کرده است، می‌توان با انجام اقداماتی به کاهش خشونت‌ها علیه زنان و فرزندان‌شان کمک کرد. برای همین همۀ نهادهای ذینفع که در مدیریت بحران کرونا درگیر هستند باید نسبت به افزایش آگاهی عمومی دربارۀ آثار جانبی فاصله‌گذاری اجتماعی و قرنطینه بر وضعیتِ زنان و کودکان اقدام کنند.
ضمنا بسیاری کارکنان صحی که زن هستند (داکتران، پرستاران، قابله‌ها و غیره)، ممکن است حتی حین کار با بیماران درمعرض خشونت باشند. در برخی مناطق، کارکنانِ زن ممکن است حتی درمعرضِ بدنام‌سازی و طردشدن ازطرفِ خانواده و جامعه باشند. مدیران و مسئولینِ مراکز درمانی باید به امنیت کارکنان زن توجه ویژه‌ای معطوف کنند. حمایتِ روحی و روانی، کمک‌هزینۀ ایاب و ذهاب، و حمایت‌های دیگر برای این دسته از زنان توصیه می‌شود. نهادهای صحی باید آگاه باشند که خشونت علیه زنانِ شاغل در حوزۀ بهداشت، امورِ صحی و درمانی را نیز دچار اختلال خواهد کرد.
همچنین دولت‌ها وسیاست‌گذاران باید خدمات ویژه‌ای را برای رسیدگی به خشونت علیه زنان، و حمایت مالی از آن‌ها در دورۀ فاصله‌گذاری اجتماعی ارائه کنند. مراکز صحی، مثل شفاخانه، زایشگاه، آسایشگاه و امثال این‌ها، باید شمارۀ تلفن نهادهای حمایتی و امنیتی را در اختیار کارکنان‌شان قرار داده (مثل با نصب پوسترهای در محل کار) و نحوۀ تماس و درخواست کمک از آن‌ها را به کارکنان‌شان خصوصا کارکنانِ زن آموزش دهند. مسئولینِ صحی باید به صحبت‌ها و مطالباتِ کارکنانِ زن گوش کنند، و امنیتِ آن‌ها را در محلِ کار افزایش دهند، و در صورتِ آسیب رسیدن به آن‌ها، خدمات حمایتی و جبرانی ـــ ازجمله حمایت‌های پزشکی و مالی ـــ به آن‌ها ارائه کنند. باتوجه به دسترسیِ برخی از زنان به موبایل، استفاده از اپلیکشن‌ها و خدمات موبایلی برای افزایشِ آگاهی‌رسانی و حمایت از زنان توصیه می‌شود ـــ تا این‌که استفاده از این‌گونه ابزارها به امر معمول در جامعه تبدیل شود.
خشونت علیه زنان و فرزندان‌شان، اساسا یک معضل فرهنگی‌ست و فرهنگ‌سازی نقش مهمی در مهار آن دارد. همۀ افراد جامعه نسبت به وضعیتِ زنان مسئولند. آموزش نیروهای پولیس برای کار با معضلِ خشونت خانگی، و آموزش عواقبِ قانونی خشونت علیه زنان و کودکان به مردم در رسانه‌های عمومی، می‌تواند نقش مفیدی در افزایش آگاهی عمومی نسبت به این موضوع داشته باشد.
