این صفحه به ماسک‌های پارچه‌ای و خانگی می‌پردازد. ماسک‌های جراحی یا تخصصی که ویژۀ کادرِ درمانی هستند (مثلا، ماسک‌های N-95 و امثال آن)، جزوِ تجهیزاتِ پزشکیِ حیاتی محسوب شده و معمولا برای کادرِ بهداشت و درمان (مثل پرستاران و پزشکان) ذخیره و استفاده می‌شوند؛ در مطلبِ دیگری به ماسک‌های حرفه‌ای می‌پردازیم.
نکات اولیه دربارۀ ماسک پارچه‌ای
ماسکِ پارچه‌ای ترجیحا باید:
• چندلایه باشد، یعنی از چند لایۀ پارچه‌ای درست شده باشد.
• نفس‌کشیدن در آن راحت باشد.
• به‌راحتی روی صورت قرار گیرد و اطرافِ آن درز نداشته باشد.
• با کمکِ بند یا حلقه‌هایی، دورِ گوش‌ها یا پشتِ گردن یا سر بسته شود.
• قابل شستشو و خشک‌کردن و استفادۀ مجدد باشد، بدون آن‌که آسیب ببیند یا تغییر شکل دهد.
توصیه‌های بهداشتی دربارۀ ماسک
توصیه می‌شود در محیط‌های عمومی که حفظِ فاصلۀ اجتماعی مشکل است (مثل مغازه‌ها یا داروخانه‌ها) و بخصوص در تجمعات از ماسک استفاده شود. استفادۀ عمومی از ماسک، می‌تواند ریسکِ گسترشِ ویروس را کاهش داده و خصوصا از انتشارِ آن توسط کسانی که ناقلِ ویروس هستند ولی خودشان نمی‌دانند بکاهد. ماسک‌های خانگی که از پارچه‌های معمولی و با هزینۀ کم ساخته می‌شوند نیز قابل استفاده هستند. ضمنا کسانی که نمی‌توانند بدونِ کمکِ دیگران ماسک را از روی صورت‌شان بردارند، بهتر است ماسک نداشته باشند، مثلا: بچه‌های زیرِ 2 سال، کسی که نمی‌تواند راحت نفس بکشد، و کسی که بیهوش شده یا فلج است.
موارد زیر با به‌خاطر داشته باشید:
• ماسک‌ها باید شستشو داده شده و خشک شوند. سعی کنید بعد از استفاده از ماسک، آن را بشویید و خشک کنید، و بعد از خشک‌شدن از آن استفاده کنید.
• شستشو با مواد پاک‌کنندۀ استاندارد، برای میکروب‌زداییِ ماسک‌ها کافی است.
• موقعی که ماسک را از روی صورت‌تان برمی‌دارید، به چشم‌ها، بینی، و دهان‌تان دست نزنید؛ بند یا قلابِ ماسک را از پشتِ سر یا گوش باز کنید. سپس دست را طبق دستورالعملِ بهداشتی بشویید.
ماسکِ خانگی یا دست‌ساز
خصوصا در مواقع یا مناطقی که کمبودِ ماسک وجود دارد، توصیه می‌شود که مردم ماسک‌های دست‌ساز یا خانگی درست کنند. با لوازم خیاطیِ معمولی (مانند نخ، سوزن، قیچی، چرخ خیاطی) و مواد ساده‌ای ازجمله پارچۀ نخی، قیطان یا نوار لاستیکی می‌توان این ماسک‌ها را در خانه تولید کرد. موارد زیر را به‌خاطر داشته باشید:
• ترجیحا از پارچه‌های کتانی که بافتِ فشرده‌ای دارند استفاده کنید.
• درصورتِ ضرورت، می‌توانید از لباس‌هایی مثلِ تی‌شرت برای تامینِ پارچه استفاده کنید.
• در صورت امکان، سعی کنید حداقل دو لایه پارچه به‌کار ببرید.
• بندِ ماسک را طوری درست کنید که به گوش‌ها یا گردن آسیب نزند یا آن‌ها را زخمی نکند.
• چارقد، دستمالِ سر، یا دستمالِ گردن هم می‌تواند کارِ ماسک را بکند؛ فقط مطمئن شوید موقعی که آن‌ها را به صورت می‌زنید، اطرافش درز نداشته باشد.
ماسکْ خوب است، اما کافی نیست
مشخص شده که عدۀ زیادی از افرادِ آلوده به ویروسِ کرونا، افرادِ «بی‌علامت» هستند؛ یعنی علائمی از ابتلا به کرونا ندارند. حتی افرادی هم که علائم‌شان ظاهر می‌شود، تاوقتی که علائم‌شان بروز نکند، ممکن است ویروس را به دیگران منتقل کنند. این یعنی تعاملِ نزدیک ـــ مثلا حرف‌زدن، سرفه، یا عطسه‌کردن ـــ ویروس می‌تواند از فردِ آلوده به افرادِ دیگر منتقل شود. برای همین توصیه می‌شود افراد در محیط‌هایی که فاصله‌گذاریِ اجتماعی در آن‌ها مشکل است (مثلا فروشگاه‌ها، داروخانه‌ها، درمانگاه‌ها و غیره)، و خصوصا در تجمعات از ماسک استفاده کنند.
ضمنا به‌خاطر داشته باشید که حفظِ 2 متر فاصلۀ اجتماعی، برای کاهشِ سرعتِ انتشارِ ویروس بسیار مهم است. توجه کنید که استفاده از ماسک، جایگزینی برای قرنطینۀ خانگی یا در خانه ماندن نیست. کماکان، در خانه ماندن بهترین گزینه برای کاهش انتشار ویروسِ کروناست.
به‌خاطر داشته باشید:
• استفاده از ماسک در محیط‌های عمومی توصیه می‌شود، مثل مغازه‌ها، داروخانه‌ها و غیره.
• داشتنِ ماسکْ لزوما شما را از آلوده‌شدن محافظت نمی‌کند؛ ماسک عمدتا برای این است که افرادِ ناقلِ ویروس، دیگران را مبتلا نکنند.
• ماسکِ صورتْ جایگزینِ فاصله‌گذاریِ اجتماعی نیست؛ همچنین تمیزکردنِ مرتبِ دست‌ها و اقدامات پیشگیرانۀ روزانه باید اعمال شود.
• ماسک‌های پارچه‌ای را می‌توان از اقلام و موادی که در خانه یافت می‌شود درست کرد، یا با هزینۀ کم در خانه تولید کرد.
• داشتنِ ماسک برای بعضی‌ها توصیه نمی‌شود: بچه‌های زیر 2 سال؛ کسانی مشکلِ تنفس دارند؛ کسانی که بیهوش شده یا فلج هستند؛ و به‌طور کلی کسانی که نمی‌توانند ماسک را از روی صورت‌شان بردارند.
• به‌خاطر کمبودِ ماسک‌های جراحی یا تخصصی، بهتر است این دسته از ماسک‌ها را برای کادرِ درمانی (مثل پرستاران و پزشکان) ذخیره و استفاده کرد.
